حضانت فرزند بعد از طلاق چگونه تعیین می‌شود؟

مقدمه

حضانت فرزند بعد از طلاق چگونه تعیین می‌شود؟ این یکی از سوالات پرتکرار میان زوج‌هایی است که در آستانه جدایی قرار دارند. در بسیاری از موارد، موضوع حضانت از طلاق هم پیچیده‌تر و احساسی‌تر است، به‌ویژه زمانی که هر دو والدین خواهان نگهداری از فرزند هستند. قانون‌گذار ایران با در نظر گرفتن مصلحت کودک، شرایط خاصی را برای تعیین حضانت مشخص کرده است. در این مقاله به‌طور کامل و کاربردی این موضوع را بررسی می‌کنیم.

تعریف قانونی حضانت

حضانت در لغت به معنی نگهداری و سرپرستی کودک است و در حقوق ایران به معنای مراقبت، تربیت و پرورش جسمی و روحی فرزند شناخته می‌شود.
طبق ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی، “نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف والدین است”.

حضانت فرزند بعد از طلاق تا سنین مشخص

قانون مدنی ایران سن حضانت را به‌طور مشخص تعیین کرده است:

• تا سن ۷ سالگی:

  • حضانت فرزند دختر و پسر با مادر است.

  • در صورت فوت مادر یا عدم صلاحیت وی، حضانت به پدر واگذار می‌شود.

• بعد از ۷ سالگی تا بلوغ:

  • حضانت به تشخیص دادگاه و با در نظر گرفتن مصلحت کودک تعیین می‌شود.

  • در این مرحله، وضعیت اخلاقی، مالی و روانی هر یک از والدین بررسی می‌شود.

• پس از سن بلوغ (۱۵ سال تمام قمری برای پسر و ۹ سال تمام قمری برای دختر):

  • فرزند حق انتخاب دارد که با کدام والد زندگی کند.

نقش دادگاه در تعیین حضانت

پس از طلاق، اگر والدین درباره حضانت به توافق نرسند، دادگاه خانواده تصمیم‌گیری می‌کند. در این فرآیند موارد زیر ارزیابی می‌شوند:

• سلامت روانی و جسمی والدین

• وضعیت اقتصادی و توان مالی

• محل سکونت و ثبات زندگی

• نحوه رفتار با کودک و توانایی در تربیت فرزند

• نظر کودک (در سنین بالاتر)

حق ملاقات والد دیگر

اگر حضانت با یکی از والدین باشد، طرف دیگر همچنان حق ملاقات دارد. طبق قانون، این حق قابل سلب نیست مگر در شرایطی خاص که به زیان کودک باشد. معمولاً زمان ملاقات از سوی دادگاه تعیین می‌شود (مثلاً یک روز در هفته یا آخر هفته‌ها).

تغییر حضانت بعد از تعیین اولیه

در صورتی که یکی از والدین شرایط لازم را از دست دهد (مثلاً دچار اعتیاد شود یا کودک را بدرفتاری کند)، والد دیگر می‌تواند با مراجعه به دادگاه تقاضای تغییر حضانت دهد. در این صورت، دادگاه مجدداً مصلحت کودک را بررسی خواهد کرد.

حضانت فرزند در صورت ازدواج مجدد والد

ازدواج مجدد مادر یا پدر به‌تنهایی باعث سلب حضانت نمی‌شود، اما اگر ازدواج جدید به زیان کودک تشخیص داده شود (مثلاً ناپدری یا نامادری رفتار خشونت‌آمیز داشته باشد)، ممکن است دادگاه تصمیم به تغییر حضانت بگیرد.

حضانت در شرایط خاص (مثلاً فوت یکی از والدین)

• در صورت فوت پدر: حضانت به مادر سپرده می‌شود مگر اینکه عدم صلاحیت او اثبات شود.

• در صورت فوت مادر: حضانت به پدر منتقل می‌شود.

• اگر هر دو فوت کنند، حضانت با ولی قهری (معمولاً پدربزرگ پدری) خواهد بود.

تفاوت حضانت و ولایت

حضانت به معنی نگهداری فیزیکی و تربیت فرزند است، در حالی که ولایت به معنی تصمیم‌گیری قانونی برای فرزند (مثل امور مالی، تحصیل، ازدواج، و غیره) است. معمولاً پدر یا جد پدری ولی قهری محسوب می‌شود حتی اگر حضانت با مادر باشد.

نکات مهم در پرونده‌های حضانت

• داشتن مدارک پزشکی، روان‌شناسی، یا گزارش مددکاری می‌تواند در اثبات صلاحیت موثر باشد.

• به هیچ‌وجه کودک نباید از دیدار با والد دیگر محروم شود، مگر با حکم قضایی.

• در صورت توافق کتبی والدین، امکان تعیین شیوه دلخواه حضانت وجود دارد، به شرط آنکه مصلحت کودک حفظ شود.

• تغییر محل سکونت کودک بدون اجازه دادگاه ممکن است منجر به از دست دادن حضانت شود.

نتیجه‌گیری

موضوع حضانت فرزند بعد از طلاق چگونه تعیین می‌شود، به عوامل مختلفی بستگی دارد و قانون تلاش کرده است تا در درجه اول، مصلحت کودک را محور تصمیم‌گیری قرار دهد. اگرچه قانون سن مشخصی را برای حضانت تعیین کرده، اما همواره شرایط فردی والدین و نیازهای روانی و عاطفی کودک در نظر گرفته می‌شود. مشورت با یک وکیل مجرب خانواده، به شما کمک می‌کند تا روند حقوقی را بهتر بشناسید و از حقوق خود دفاع کنید.